Strategija razvoja turizma u Crnoj Gori

Turizam predstavlja stratešku privrednu granu crnogorske ekonomije. Kako bi se daljim razvojem turizma obezbijedilo povećanje zaposlenosti, podizanje životnog standarda stanovništva, uravnoteženiji regionalni razvoj, smanjenje sezonalnosti i unapređenje globalne prepoznatljivosti destinacije, Vlada Crne Gore se opredijelila za kontinuirani održivi razvoj turizma, sa fokusom na efikasno korišćenje resursa, uz promociju Crne Gore kao održive, inkluzivne, zelene, pametne i odgovorne turističke destinacije.

Ministarstvo ekonomskog razvoja pokrenulo je izradu Strategije razvoja turizma Crne Gore 2022-2025. godine s Akcionim planom, za period od četiri godine, zbog efikasnijeg strateškog planiranja razvoja turizma u uslovima izmijenjene realnosti. Strategijom su definisani pravci razvoja turizma, uz razvoj konkurentnosti i kvalitetnijeg pozicioniranja Crne Gore na globalnoj turističkoj mapi, a Akcionim planom ključne mjere i aktivnosti kao i njihovi nosioci, predviđeni rokovi i finansijski okvir za njihovu realizaciju.

U pripremu dokumenta je bio uključen široki krug aktera, na državnom i lokalnom nivou, iz javnog i privatnog sektora, ali i međunarodni akteri poput Svjetske turističke organizacije Ujedinjenih nacija (UNWTO), Svjetske banke (World Bank), Evropske banke za obnovu i razvoj (EBRD), Njemačke razvojne pomoći (GIZ) i UN programa za razvoj (UNDP).

Analiza ključnih problema

Analizom urađenom kroz model “drvo problema” identifikovani su glavni problemi i njihovi uzročno-posljedični odnosi. Operativni ciljevi definisani su na osnovu prepoznatih uzroka problema, a to su:

• ekonomska i regionalna neujednačenosti,
• nedovoljno diverzifikovan turistički proizvod,
• nerazvijena infra i supra struktura,
• nizak nivo svijesti o značaju turizma,
• nedostatak kvalitetnih edukacija, obuka i dualnog obrazovanja,
• nedostatak inovativnih tehnoloških rješenja,
• nedovoljna ekološka svijest (ugrožavanje prirodnih resursa neadekvatno upravljanje otpadom),
• nizak nivo svijesti o značaju turizma,
• neadekvatna zakonska regulativa,
• sistemski propusti, inspekcijski kapaciteti i
• nedostatak strateški vođenog marketinga destinacije.

Ciljevi razvoja turizma

Analize stanja u sektoru turizmu tokom prethodnog perioda ukazale su na brojna ograničenja bržeg razvoja, koji su osnovni uzrok i dalje prisutnog kratkog perioda poslovanja turističke privrede u toku godine, kao i disbalansa turističke ponude između Primorskog i Sjevernog regiona države. S tim u vezi, možemo identifikovati tri glavne “koncentracije” koje treba smanjiti u narednom periodu:

• 95% turističkog prometa (noćenja i prihoda) ostvaruje se na primorju, 
• 75% turističkog prometa realizuje se u ljetnjim mjesecima, i 
• 70% predstavlja udio individualnog (privatnog) smještaja u ukupnim kapacitetima.

Glavne smjernice budućih aktivnosti su:

• Podizanje nivoa kvaliteta turističkog proizvoda na primorju u odnosu na njegov kvantitet;
• Diverzifikacija turističkog proizvoda uz spoj urbanog i ruralnog proizvoda, sa akcentom na cjelogodišnju ponudu i na Sjever Crne Gore;
• Podsticanje “zelenih” smještajnih kapaciteta hotelskog i sličnog sadržaja sa eko karakteristikama (wild beauty, eco lodge, eko selo i dr.).

Vizija, misija, kredo

Vizija: Crna Gora na održiv način upravlja destinacijom, kreirajući inovativan, zelen i inkluzivan turistički proizvod, utičući na povećanje turističke potrošnje, smanjenje sezonalnosti, regionalne neujednačenosti, s ciljem podizanja životnog standarda lokalnog stanovništva i satisfakcije turista.

Misija: Crna Gora je u 2025. godini globalno prepoznatljiva turistička destinacija.

Kredo: Crna Gora obećava. Istraži je.

Akcioni plan

Sastavni dio Strategije razvoja turizma Crne Gore 2022-2025. godine predstavlja Akcioni plan sa pripadajućih 17 mjera i 97 aktivnosti za ostvarenje operativnih, i u konačnom strateškog cilja crnogorskog turizma. Sve aktivnosti su definisane sa strateškog nivoa, kako za sektor turizma, tako i za ostale sektore, direktno ili indirektno povezane sa turizmom. Dalja razrada i implementacija pojedinih aktivnosti realizovaće se kroz zasebne programe, odnosno njihove akcione planove, koji su uključeni u predmetni Akcioni plan, a sve u cilju što efikasnije realizacije istog. Tendencija je da se izbjegne “preklapanje” aktivnosti kako na nivou resornog ministarstva, tako i sa aspekta međuresorne saradnje.

Aktivnosti iz AP biće finansirane iz Budžeta Crne Gore, budžeta lokalnih uprava i donatorskih sredstava (EU fondovi, IPA sredstva i dr.). Kroz AP za postizanje operativnih ciljeva u 2022. godini predviđen je utrošak u iznosu od 27.032.673,65 €, i to 88,79% sredstava iz Kapitalnog budžeta za 2022. godinu, 7,45% iz tekućeg budžeta za 2022. godinu i 3.75% iz donatorskih sredstava u 2022. godini.

Za određeni broj aktivnosti predviđen je iznos i izvor finansijskih sredstava, dok će za neke aktivnosti finansijski okvir za realizaciju biti definisan u postupku izvještavanja o realizaciji Akcionog plana za 2022. godinu i revidiranja Akcionog plana za naredni period. Za realizaciju Akcionog plana za period 2023-2025. godine, prema za sada dostupnim informacijama potrebno je obezbijediti 5.186.000,00€ iz Budžeta Crne Gore, odnosno ukupna potrebna sredstva za realizaciju Akcionog plana za period 2022-2025. godine iznosiće 32.218.673,65€.

Za monitoring i evaluaciju realizacije AP zaduženo je Ministarstvo nadležno za poslove turizma, na osnovu izvještaja o evaluaciji eksternog evaluatora na godišnjem nivou. Sve informacije o realizaciji predloženih mjera i aktivnosti biće dostavljene od strane subjekata koji su nosioci pojedinačnih aktivnosti, ali i njihovih partnera, a na osnovu objedinjenih podataka će se pripremati izvještaj.

Izvještaj se dostavlja na godišnjem nivou nadležnom Ministarstvu za poslove turizma od strane evaluatora. Godišnji izvještaj o realizaciji Akcionog plana sačinjava Ministarstvo nadležno za turizam i dostavlja ga na mišljenje Generalnom sekretarijatu Vlade, a uz mišljenje Generalnog sekretarijata Vlade ga prosljeđuje Vladi Crne Gore na usvajanje. Ista procedura važi i za izvještaj koji se sačinjava po isteku vremenskog roka tokom kojeg je Akcioni plan na snazi.