Ekološka sertifikacija

Važan instrument u zaštiti životne sredine na globalnom nivou je ekološko označavanje, odnosno ekološka sertifikacija. Ekološka sertifikacija predstavlja dobrovoljni mehanizam potvrde kvaliteta održivog poslovanja.

Proces sertifikacije podrazumijeva ekspertsku procjenu usaglašenosti poslovanja sa određenim kriterijumima održivosti. Pored navedenih (u nastavku slijedi opis nekoliko njih) postoji veliki broj drugih sertifikata čija primjena će se razmotriti u narednom periodu.

Green destinations

Sertifikacija koju je kreirao Savjet za globalni održivi turizam (Global Sustainable Tourism Council – GSTC) kreirajući globalne standarde za održivost u putovanjima i turizmu. Kriterijumi se koriste za obrazovanje i podizanje svijesti, kreiranje politike za preduzeća i vladine agencije i druge vrste organizacija, mjerenje i evaluaciju, i kao osnova za sertifikaciju.

Oni su nastali kao potreba da se na globalnom nivou uspostave standardi o održivosti u turizmu i raspoređeni su u četiri stuba: održivo upravljanje, socio-ekonomski uticaji, kulturni uticaji i uticaji na životnu sredinu (uključujući potrošnju resursa, smanjenje zagađenja i očuvanje biodiverziteta i pejzaža). Kriterijumi su minimum, a ne maksimum koji preduzeća, vlade i destinacije treba da postignu da bi  se približili društvenoj, ekološkoj, kulturnoj i ekonomskoj održivosti.

Primjer dobre prakse u Crnoj Gori je TO Tivat - dobitnici su nagrade “Top 100 održivih destinacija 2020” i proglašeni pobjednikom u kategoriji „Priroda i ekoturizam” na ceremoniji Green Destinations Sustainable Story Award 2021. 

Postoji interesovanje i nekih drugih lokalnih subjekata za uključenje u ovaj projekat, a prepoznatljivost mikro destinacija u Crnoj Gori kao zelenih i održivih, bi zasigurno podiglo rejting destinacije u cjelini, pa je poželjno podsticati ovakve koncepte.

U Crnoj Gori je dostupno još nekoliko međunarodno priznatih sertifikata, koji se dodjeljuju pružaocima usluga u sektoru turizma.

Plava zastavica

Ovo međunarodno priznanje i ekskluzivno ekološko obilježje koje se dodjeljuje plažama i marinama koje ispunjavaju 32 obavezujuća kriterijuma. U Crnoj Gori se dodjeljuje od 2003. godine, a na osnovu odluke Međunarodnog žirija koji se sastoji od predstavnika UNEP-a (Program UN za zaštitu životne sredine), UNWTO (Svjetska turistička organizacija UN), ILS (Međunarodna federacija za spasilaštvo), IUCN (Svjetska unija za zaštitu prirode), međunarodnog eksperta za ekološko obrazovanje, predstavnika ICOMIA (Međunarodni savjet udruženja marina) i predstavnika FEE (Fondacija za ekološko obrazovanje), koja i sprovodi program Plava zastavica). Međunarodni žiri razmatra kandidature dostavljene od strane Nacionalne komisije koju u Crnoj Gori formira ministarstvo nadležno za poslove turizma.

Ecolabel

Ekološki znak Evropske unije je oznaka uspostavljena uredbom Evropske komisije, sa ciljem pružanja podrške korisnicima i turistima da lakše prepoznaju proizvode i usluge koji su manje štetni po životnu sredinu. Krajnji cilj ovog sertifikata je smanjen negativni uticaj potrošnje i proizvodnje na životnu sredinu, zdravlje, klimu, resurse i energiju.

Travelife

Travelife je inicijativa za obuku, upravljanje i sertifikaciju turističkih kompanija, koje su posvećene održivom poslovanju.

Travelife je međunarodno prepoznata sertifikaciona šema, čiji kriterijumi za dobijanje sertifikata su podijeljeni u četiri tematske grupe:

• opšte upravljanje;
• zaštita životne sredine;
• radna prava, ljudska prava i saradnja sa lokalnim zajednicama; i
• uslovi u lancu ponude (dobavljači i gosti).

Touroperatori kao što su TUI Travel, Thomas Cook, Virgin Holidays, Kuoni, Neckermann zahtijevaju posjedovanje međunarodnog sertifikata poput Travelife-a za smještajne objekte.

Zeleni ključ

Eko-oznaka koja potvrđuje posvećenost kompanije i njihovo pridržavanje i poštovanje strogih kriterijuma i pravila, propisanih od Fondacije za ekološku edukaciju (FEE) http://zeleni-kljuc.org.me. Najrasprostranjenija je internacionalna ekološka oznaka, dodijeljena za oko 3100 hotela i drugih objekata u 66 zemalja svijeta, među kojima je i Crna Gora. Zeleni ključ konstantno traži nove i održive metode rada i korišćenja tehnologije kako bi ukupni ekološki otisak bio što manji, i to kroz metode poput smanjenja korišćenja energije, vode, otpada i dr.

Međunarodni ekološki sertifikati Ecolabel i Travelife su inicijalno uvedeni kroz projekat “Razvoj niskokarbonskog turizma u Crnoj Gori” koji je sproveden od strane UNDP-a i Vlade Crne Gore uz podršku GEF-a.

Pored navedenih, postoje i dodatni sertifikati koji su manje zastupljeni u praksi.